مقایسه اثربخشی ترمیم شناختی به کمک رایانه و دارو درمانگری در درمان اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی

چکیده هدف: هدف از این پژوهش مقایسه ی اثر بخشی درمان ترمیم شناختی رایانه ای (cacr) و مصرف داروهای محرّک در درمان اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی(adhd) بود. روش: طرح پژوهش پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با دو گروه آزمایشی بود. گروه دارودرمانی هنگام سنجش های پس آزمون داروی محرک مصرف کردند، ولی آنها هنگام پیش آزمون و پیگیری تحت تأثیر داروی محرک نبودند. آزمودنی های cacr در هیچ یک از مراحل سنجش تحت تأثیر داروهای محرک نبودند. گروه cacr 14 آزمودنی و گروه دارودرمانگری 20 آزمودنی را شامل می شد که با روش همتا شده و تصادفی به این گروه ها اختصاص یافتند. از نسخه فارسی سیاهه رفتاری کودک (cbcl) و نسخه فارسی مقیاس سوانسون، نولان و پلهام (snap-iv) برای تشخیص adhd استفاده شد. آزمون های کنش های اجرایی عبارت بودند از: فرم کوتاه آزمون هوش تجدید نظر شده کودکان وکسلر برای تأیید ملاک ورودی هوشبهر، آزمون عملکرد پیوسته (cpt)، خرد آزمون فراخنای ارقام وکسلر، تکلیف فراخنای صفحه ای، آزمون برج لندن و ماتریس های پیشرونده ریون. یافته ها: گروه cacr بلافاصله پس از مداخلات، در حافظه کاری کلامی و دیداری-فضایی و نیز آزمون ریون بطور معناداری بهتر از گروه دارودرمانی عمل کردند. درمقابل، گروه دارودرمانی در زمینه کاهش شدّت نشانه های adhd در پس آزمون بر گروه cacr برتری داشت. در زمینه ی توجه پایدار در پس آزمون تفاوت معناداری بین گروه ها مشاهده نشد. در مرحله ی پیگیری، گروه cacr در زمینه ی حافظه ی کاری کلامی و دیداری فضایی، توجه پایدار، و آزمون ریون بطور معناداری بهتر از گروه دارودرمانی عمل کرد. به علاوه، در کاهش شدت نشانه های خرد ریخت بی توجهی، گروه cacr در مرحله ی پیگیری بر گروه دارودرمانی برتری داشت، امّا در زمینه خرد ریخت های فزون کنشی/تکانشوری و ترکیبی adhd، تفاوت معناداری بین گروه ها مشاهده نشد. نتیجه گیری: هردو روش درمانی به اندازه ی برابری در بهبود توجه پایدار اثربخش اند، امّا cacr در زمینه بهبود کنش های اجرایی پیچیده تر، مانند حافظه ی کاری و آزمون ریون بر دارو درمانی برتری دارد. با این حال، در کوتاه مدّت، دارودرمانی در زمینه بهبود نشانه های adhd اثر بخش تر از cacr است. درمقابل، در دراز مدت، cacr در کنترل adhd اثربخش تر از دارو درمانی می باشد. واژگان کلیدی: ترمیم شناختی، داروی محرک، اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی.